Na grzyby. Odkryj smaki i tajemnice leśnych skarbów
Zanim wybierzemy się do lasu na grzyby najpierw warto przeczytać o nich kila słów, o ich historii, występowaniu, jak się przygotować na grzybobranie i o tym co można z nich smacznego przygotować, a więc zacznijmy:
Grzyby to organizmy należące do królestwa Fungi, wcześniej były zaliczane do roślin ale po stwierdzeniu zbyt dużej ilości różnic są traktowane jako odrębne piąte królestwo, różnią się od roślin i zwierząt pod względem budowy, metabolizmu oraz sposobu odżywiania. Grzyby są niezwykle zróżnicowane i występują w różnych środowiskach, od gleby i wody po powietrze. Oto krótka charakterystyka oraz ogólne informacje dotyczące występowania grzybów:
Charakterystyka:
Grzyby nie posiadają chlorofilu, dlatego nie przeprowadzają fotosyntezy jak rośliny. Zamiast tego pobierają swoje substancje odżywcze w postaci organicznych związków chemicznych, głównie dekomponując martwe lub rozkładające się materiały organiczne.
Budowa grzyba składa się z ciała owocnikowego (struktury nadziemnej lub podziemnej) oraz strzępek, które tworzą układ rozgałęzionych nici wewnątrz podłoża.
Grzyby rozmnażają się za pomocą zarodników, które mogą być przenoszone przez wiatr, wodę, zwierzęta lub inne czynniki.
Występowanie:
Grzyby można znaleźć praktycznie na całym świecie, w różnorodnych środowiskach. Niektóre z nich są endemitami i występują tylko w określonych regionach, podczas gdy inne są szeroko rozprzestrzenione.
Występują w różnych typach siedlisk, takich jak lasy, łąki, bagna, pustynie, gleby, wody słodkie i słone, a także na organizmach żywych jako pasożyty lub symbionty.
Często grzyby są ważnymi destruentami, czyli organizmami, które rozkładają martwą materię organiczną, przyczyniając się do recyklingu składników odżywczych w ekosystemach.
Niektóre grzyby są jadalne i stanowią cenne źródło pożywienia dla ludzi, podczas gdy inne są trujące lub nawet śmiertelnie niebezpieczne.
Znaczenie w przyrodzie:
Ważne jest, aby pamiętać, że grzyby mogą mieć różnorodne znaczenie dla środowiska naturalnego, gospodarki i zdrowia ludzi. Wiele z nich posiada właściwości farmaceutyczne, przyczyniając się do produkcji leków, antybiotyków oraz innych cennych substancji chemicznych. Jednak niektóre gatunki grzybów mogą być toksyczne lub patogenne, wywołując choroby u ludzi i innych organizmów. Dlatego ważne jest, aby mieć odpowiednią wiedzę i ostrożność podczas obcowania z grzybami w środowisku naturalnym.
Jakie są w Polsce najpopularniejsze grzyby jadalne?
Oto kilka przykładów popularnych grzybów jadalnych wraz z krótką charakterystyką i występowaniem:
My zajmiemy się tutaj tylko grzybami jadalnymi i to tylko one będą przedmiotem naszej uwagi.
Grzyby jadalne to gatunki grzybów, które są bezpieczne do spożycia i mają wartość kulinarną. Charakteryzują się smacznym smakiem, przyjemną konsystencją oraz bogactwem składników odżywczych. Wiele z nich jest cenionych w kuchni ze względu na ich aromat, walory smakowe i zdolność do różnorodnego przyrządzania.
Borowik szlachetny (Boletus edulis):
Czyli Prawdziwek to polski król grzybów, duży mięsisty grzyb o brązowym kapeluszu, nóżce pokrytej charakterystyczną siateczką i białych rurkach. Jest ceniony za swój intensywny smak i aromat. Borowik szlachetny rośnie głównie w lasach iglastych i liściastych. Przeznaczenie tego grzyba jest wszechstronne, od marynowania poprzez sosy, zupy, jako dodatek do pieczeni, pasztetów oraz suszenia.
Maślak zwyczajny (Suillus luteus):
Ten grzyb ma charakterystyczny, lepki kapelusz w odcieniach żółci i brązu. Występuje głównie pod drzewami iglastymi, szczególnie pod sosnami i modrzewiami. Może być wykorzystywany w kuchni, choć niektórzy preferują go bardziej ze względu na jego lepkość, polecany do marynowania.
Pieczarka (Agaricus bisporus):
Jest to jedna z najczęściej uprawianych i spożywanych odmian grzybów jadalnych. Charakteryzuje się delikatnym smakiem i miękką konsystencją. Występuje na całym świecie, a w warunkach naturalnych często można ją znaleźć na polach, łąkach i pastwiskach a także w ogrodzie. Warto dodać że Polska jest jednym z największych producentów tych grzybów na świecie. Szerokie zastosowanie w kuchni między innymi marynowanie, sosy, zupy, kremy.
Podgrzybek brunatny (Xerocomus badius):
To mały do średniej wielkości grzyb o jasnobrązowym kapeluszu białawej gąbce i jasnym żółto-brązowym trzonie. Występuje w lasach liściastych i iglastych, zarówno na kwaśnych, jak i zasadowych glebach. Polecany do marynowania.
Kozak (Macrolepiota procera):
Kozak to grzyb o wysokim, smukłym trzonie i dużej, kopułowatej czapce w kolorze od jasnej bieli do ciemnego brązu. Jest smaczny i delikatny w smaku. Można go znaleźć na łąkach, pastwiskach oraz obrzeżach lasów. Najchętniej wykorzystywany do przygotowania jajecznicy z grzybami.
Kurka (Cantharellus cibarius):
Kurki to grzyby o jaskrawożółtym kolorze i lekko korzennym zapachu. Mają delikatną strukturę i charakterystyczną blaszkę nieoddzielającą się od samego grzyba. Występują w lasach iglastych i liściastych, zwłaszcza na glebach kwaśnych. Szczególnie użyteczne do sosów, mięs, zup oraz kremów.
Jakie grzyby zbierać?
Oczywiście tylko te które znamy i jesteśmy pewni że są jadalne, nie ma potrzeby narażać siebie i swoich bliskich na ryzyko zatrucia dla jednego podejrzanego grzyba. Ponadto nie zbierajmy zbyt małych okazów, są trudne do identyfikacji i można je łatwo pomylić z niejadalnymi grzybami, a pozostawione w lesie jeszcze trochę urosną do kolejnego naszego grzybobrania. To samo dotyczy zbyt starych grzybów, takie okazy mają niską wartość kulinarną często są mocno nadgryzione przez leśne zwierzęta i mogą być mocno robaczywe przez co stają się nie apetyczne. Jeśli jest to wielki okaz pozostawmy go też w spokoju niech się rozsiewa, za rok też przecież chcemy zbierać kolejne grzyby, a jeśli jest dorodnym okazem zróbmy mu zdjęcie na pamiątkę i aby pokazać znajomym, zapewne bardziej to docenią oraz naszą dbałość o otaczającą przyrodę.
Pamiętajmy też aby nie niszczyć nieznanych i niejadalnych grzybów, jest to bowiem niezgodne z polskim prawem za co możemy dostać mandat jak również jest to bardzo szkodliwe dla całego leśnego ekosystemu. Dbajmy o nasze środowisko i lasy tak abyśmy mogli korzystać z nich przez długie lata a one obdarowywały nas swoimi leśnymi darami.
Jak zbierać grzyby?
Są dwie najpopularniejsze techniki: wykręcać lub wycinać. Obie są poprawne choć wydaje się że wykręcanie będzie lepszą metodą wycinanie.
Wycinając pozostawiamy część owocnika grzyba w ziemi przez co narażamy pozostałą grzybnię na kontakt z gnijącymi fragmentami grzyba i pozyskujemy niekompletny egzemplarz co może utrudniać identyfikację.
Wykręcając ten problem znika i co najważniejsze pozyskujemy grzyba w całości co umożliwia jego lepszą identyfikację. O ile nie ma problemu w przypadku grzybów rurkowych czyli tych z gąbką to problem pojawia się gdy zbieramy grzyby blaszkowe. Często dochodzi do pomyłki wśród grzybiarzy gdy muszą odróżnić Kanię od śmiertelnie trującego muchomora, jednym z elementów ich różniących jest tak zwane jajo czyli bulwa u nasady trzonu otoczona pochwą z której wyrasta muchomor sromotnikowy a bez kompletnej nóżki identyfikacja może być nie możliwa lub może dojść do śmiertelnej pomyłki.
Dopiero po zerwaniu i poprawnym ocenieniu grzyba możemy przystąpić do jego oskrobania z resztek ziemi nożykiem do grzybów, odcięciu nagryzionych i uszkodzonych fragmentów a przy użyciu specjalnego pędzelka możemy oczyścić go z resztek piasku, liści i igliwia.
W naszym asortymencie możecie Państwo znalęźć specjalistyczny nożyk do grzybów wraz z pędzelkiem do ich czyszczenia oraz gotowe zestawy grzybiarza złożone z nożyka, składanago koszyka na grzyby, czapki ochronnej do lasu oraz torby do której na czas transportu możemy schować cały zestaw.
Wartość kulinarna grzybów:
Leśne grzyby jadalne są cenione w kuchni ze względu na ich wyjątkowy smak, aromat i wartość odżywczą. Oto kilka przykładów wartości kulinarnej leśnych grzybów jadalnych:
Białko: Grzyby są źródłem białka, co czyni je atrakcyjnym dodatkiem do potraw dla wegetarian i wegan. Białko w grzybach jest pełnowartościowe, zawiera wszystkie niezbędne aminokwasy.
Błonnik: Grzyby zawierają błonnik pokarmowy, który jest korzystny dla układu trawiennego. Pomaga to w regulacji trawienia i utrzymaniu zdrowego poziomu cukru we krwi.
Witaminy i składniki mineralne: Leśne grzyby są bogate w różne witaminy i minerały, takie jak witamina D (szczególnie grzyby po ekspozycji na słońce), witamina B, potas, żelazo i selen. Te składniki odżywcze są ważne dla zdrowia ogólnego.
Niskokaloryczne: Grzyby są stosunkowo niskokaloryczne, co czyni je idealnym składnikiem diety dla osób dbających o linię.
Antyoksydanty: Niektóre grzyby, takie jak grzyby shiitake, zawierają antyoksydanty, które mogą pomóc w ochronie organizmu przed uszkodzeniem komórek spowodowanym działaniem wolnych rodników.
Smak i aromat: Leśne grzyby jadalne są cenione za swój wyjątkowy smak i aromat. Dodają głębi i bogactwa do potraw, szczególnie do sosów, zup i risotto.
Zastosowanie grzybów w kuchni:
Grzyby są wszechstronne w kuchni i pozwalają na tworzenie różnorodnych dań, od zup i dań jednogarnkowych po nadzienia do pierogów czy farsze do mięsa.
Zupa grzybowa: Zupa grzybowa to klasyka, która występuje w wielu kuchniach na całym świecie. Możesz ją przyrządzać z różnych rodzajów grzybów, takich jak pieczarki, borowiki, lub grzyby shiitake. Jest aromatyczna i idealna na chłodne dni.
Risotto z grzybami: Risotto z dodatkiem grzybów to danie o kremowej konsystencji i głębokim smaku. Borowiki, grzyby leśne lub shiitake nadają się doskonale do przygotowania tego dania.
Nadzienie do pierogów lub krokietów: Grzybowe nadzienie jest popularnym wyborem do pierogów i krokietów. Możesz przygotować je z grzybów mieszanych z cebulą, czosnkiem i ziołami oraz dodatkiem tartego żółtego sera.
Grzyby marynowane: Marynowane grzyby to pyszny przekąska lub dodatek do sałatek i kanapek. Możesz je marynować w occie, przyprawach i ziołach.
Sos grzybowy: Sos grzybowy jest doskonałym dodatkiem do mięsa, zwłaszcza do steków. Możesz go przygotować z różnych grzybów, smażąc je na maśle i dodając śmietanę lub bulion.
Kotlety z grzybów: Kotlety grzybowe to wegetariańska alternatywa dla kotletów mięsnych. Wystarczy połączyć mielone grzyby z bułką tarta, jajkiem i przyprawami, a następnie usmażyć na patelni.
Farsz do mięsa: Grzybowy farsz może być używany do nadziewania mięsa, takiego jak kurczak, indyk, czy wieprzowina. Jest to sposób na wzbogacenie smaku potrawy mięsnej.
Placki ziemniaczane z grzybami: Placki ziemniaczane z grzybami to smaczna potrawa, którą można przygotować, dodając pokrojone grzyby do masy ziemniaczanej i smażyć na patelni lub wykonać z nich sos i polać nim upieczone placki.
Grzyby duszone w winie: Grzyby duszone w czerwonym lub białym winie z cebulą i ziołami to danie o wyrafinowanym smaku, które można podać jako przystawkę lub jako dodatek do mięsa.
Pizza lub zapiekanka z grzybami: Grzyby, takie jak pieczarki lub shiitake, to popularny składnik pizzy. Dodają one smaku i tekstury do tego ulubionego dania.
To tylko kilka pomysłów na dania z grzybów. Możesz eksperymentować i dostosowywać przepisy do swoich upodobań kulinarnych, korzystając z różnych rodzajów grzybów dostępnych na rynku. Pamiętaj jednak, że nie wszystkie grzyby są jadalne, więc zawsze upewnij się, że masz pewność co do ich identyfikacji przed spożyciem.
Uwaga! Warto pamiętać, że identyfikacja grzybów w terenie może być trudna i czasem ryzykowna, ponieważ istnieje wiele gatunków trujących i niejadalnych, które mogą być podobne do tych jadalnych. Jeśli interesuje cię zbieranie i spożywanie grzybów, zalecam korzystanie z odpowiednich przewodników, atlasów, aplikacji lub uzyskiwanie porad od doświadczonych grzybiarzy.
Podczas grzybobrania obowiązuje podstawowa zasada: Zbieramy tylko te co do których jesteśmy w 100% pewni że jest jadalny i unikniemy zatrucia. Jeśli macie wątpliwości co do grzyba nie zabierajcie go do koszyka, bo może być trujący i wyrządzicie sobie i bliskim więcej szkody niż pożytku.
I na koniec mała uwaga do wszystkich, nie tylko my korzystamy z darów natury, pamiętajmy o mieszkańcach lasu, nawet tych małych. Teraz to ich środowisko i dom a my jesteśmy tam tylko gośćmi, zostawmy po sobie porządek aby pięknem natury mogły cieszyć się przyszłe pokolenia.
